در دنیایی که مفاهیمی چون مقاومت و پایداری بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته‌اند، هنر به عنوان بازتابی اصیل از این ارزش‌ها، نقش بی‌بدیلی در انتقال پیام ایستادگی و امید ایفا می‌کند. در این راستا، دبیرخانه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی میزبان گفت‌وگوهایی ویژه با دو تن از برگزیدگان بخش پژوهشی این جایزه بوده است: دکتر محمدعلی رجایی‌ریزی و مهرشاد قنبری حسین‌آبادی. این گفت‌وگوها به بررسی ابعاد گوناگون هنر مقاومت، گردشگری جنگ، نقش دانشگاه‌ها در ترویج فرهنگ ایثار و راهکارهای نوین انتقال ارزش‌های دفاع مقدس به نسل جوان پرداخته است.

هنر مقاومت؛ از آرمان‌خواهی تا نقش آفرینی در گردشگری جنگ
محمدعلی رجایی ریزی، مدرس دانشگاه، پژوهشگر حوزه برنامه ریزی شهری و معماری و فعال در حوزه گردشگری و مدیرعامل شرکت فراکاوان گردشگری ایرانیان و رئیس هیات مدیره شرکت گردشگری واسپوردر تهران از جمله برگزیدگان بخش پژوهشی اولین دوسالانه جایزه شهید بهروز مرادی است. وی متولد اصفهان در یک خانواده روحانی (مرحوم آیت الله محمود شریعت ریزی و شیخ مرتضی ریزی) و با سابقه 23 سال تدریس آموزشی در دانشگاه های دولتی، آزاد و پیام نور است. دکتر رجایی، مولف 13 کتاب، 26 مقاله چاپ شده در نشریات ISI و علمی- پژوهشی و 6 مقاله علمی و ترویجی و 29 مقاله تخصصی - علمی در نشریات است. ایشان در مجموع 135 مقاله در همایش های بین المللی خارجی و داخلی و ملی را دارد. در 17 طرح مطالعاتی مشترک به عنوان مجری و یا همکار بوده است و راهنمایی و مشاوره پایان نامه ها و رساله های مختلف را بر عهده داشته است. در این گفتگو به تعریف مقاومت به معنای مقاومت به معنای پای‌فشاری بر ارزش‌ها و داشته‌های معنوی است که زندگی را ارزشمند می‌سازد، گردشگری جنگ و با نگاه به اینکه ایران با تاریخ پرافتخار دفاع مقدس، ظرفیت بالایی در جذب گردشگران جنگ دارد و نقش دانشگاه‌ها در اردوهای راهیان نور پرداخته می شود. با هم پاسخ های دکتر رجایی را می خوانیم:

*تعریف شما از مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چیست؟
به نظر اینجانب مفهوم مقاومت و پایداری با سایه روشن‌های معنایی خود، گستره‌ وسیعی را شامل می‌شود. و بی‌اغراق می‌توان آن را یکی از بن مایه‌های اساسی هنر و ادبیات دانست که در ادوار مختلف و در هر یک از گونه‌ها و انواع هنری و ادبی، خود را به شکلی نمایان ساخته و درونمایه‌ها و مضامین دیگر را در حول خود ایجاد نموده است. پایداری و مقاومت، مفهوم مطلقی است که به پدیده‌های مختلف تعلّق می‌گیرد و به آنها رنگ و بو و سایه روشن‌های معنایی خاص می‌بخشد. گاه مقاومت و پایداری در زمینه سیاست جلوه‌گر می‌شود و گاه خود را در بستر مسائل اجتماعی و فرهنگی به نمایش می‌گذارد. در هر حال، پایداری به خودی خود، در بردارنده‌ دو مفهوم اصلی است که در مفهوم مهمتر آن، پای فشردن و دفاع نمودن از تمام چیزهایی است که انسان با معیارهای گوناگون آنها را مفید می‌شمارد و احساس می‌کند با حذف آنها، زندگی بی ارزش خواهد شد. در این مفهوم، انسان، یافته‌ها و داشته‌های خود را حق می‌یابد و برای حفظ آنها ؛ با رفتار و منش خود در تلاش بر می‌آید تا با ترویج فضیلت‌ها و کمالات معنوی، زمینه‌ی همدلی دیگران را با خود فراهم سازد. هنر و ادبیات مقاومت بی‌ شک‌ به‌ عنوان یکی‌ از تأثیرگذارترین‌ هنرها بر زمینه‌ اجتماعی‌ خود و زمینه‌ حاضر سعی‌ در بازیابی‌ ارزشها و نقش های دفاع مقدس داشته‌ اســت‌، به‌ طوری که‌ هنرمندان این‌ عرصه‌ با بهره گیری از نقوش، فرم، مضامین‌ و رنگ‌های اسلامی‌ - معنوی، محتوای دفاع مقدس را در معرض نمایش‌ قرار داده اند. پرداختن‌ به‌ موضوع جنگ‌ در ادبیات ملت‌های مظلوم مضامین‌ و درونمایه‌های خاص این‌ نوع ادبی‌ در بر دارد که‌ از مهم‌ ترین‌ آنها می‌توان به‌ ستم‌ ستیزی، اهمیت‌ و ارزش دفاع، وطن‌ دوستی‌ و میهن‌ پرستی(ازجمله در جنگ 12 روزه با آمریکا و رژیم صهیونیسم)‌، نقش‌ و تاثیر مذهب‌ در برانگیختن‌ مردم به‌ دفاع، تقدیس‌ شهید و شهادت و تقدیس‌ آزادگی‌ و ایثار نام برد.

* در بین اندیشمندان، کدام یک به مقوله مقاومت و پایداری توجه کرده اند؟ در بین آنها، کسی در مقام تفسیر و تحلیل و یا تحریف و انحراف هنر مقاومت و پایداری هم بوده است؟
به نظر اینجانب با بهره گیری از پشتوانه های فرهنگی، اساطیری، حماسی، تاریخی(قبل از اسلام) ، دینی و میهنی بعد از اسلام که در این میان تاریخ تشیع و شخصیت های صدر اسلام خصوصاً واقعة عاشورا و شخصیت های عاشورایی، تاریخ ایران و شخصیت انقلابی به عنوان الگوهای اندیشمند و مبارز و سپس توجه به شخصیت رهبر انقلاب، امام خمینی(ره) به عنوان نماد و قهرمان استقامت در برابر ظلم، طاغوت و استکبار و بهره گیری از اندیشه های متفکران دستمایه مضمون سازی هنرمندان و داستان پردازی نویسندگان و تفسیر قرار گرفته است.

* مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چه نقشی در گسترش صلح، حفظ محیط زیست، تلاش برای زندگی بهتر، پاسداشت حقوق شهروندی، گسترش دموکراسی، رعایت حقوق اقلیت ها و پاسداری از آزادی های فردی زنان می تواند ایفا کند؟
برخی‌ محققین‌ و نویسندگان گردشگری، در جستجوی آنتی‌تزهای تراژدی، مرگ و جنگ‌ هستند. اما به اعتقاد اینجانب که مطالعات وسیعی در زمینه صلح به ویژه با ابزار گردشگری داشته ام اول اینکه، از منظر نقش‌ و اهمیتی‌ که‌ گردشگری در برقراری صلح‌ و آرامش‌، به‌ خصوص بین‌ اقوام و زبان ها (حقوق شهروندی) و بین کشورهای همسایه‌ و در خطوط مرزی دارد. در این‌ رویکرد، به‌ گردشگری به‌ عنوان مقوله‌ای مؤثر در پایداری صلح‌ و اساساَ پدیده زمان صلح‌ نگریسته‌ می‌شود.

*تفاوت بین هنر مقاومت با هنر مبارزه و اعتراض در چیست؟
به اعتقاد اینجانب برای تبیین بحث هنر مقاومت باید ابتدا بحث دفاع را مطرح کرد، دفاع در حقوق اسلامی و در فقه سیاسی اسلام(به ویژه دفاع از میهن، دین و ناموس) ، یک اصل مسلم است. بحث بعدی فرهنگ ایثار و شهادت است که برخاسته از جهانبینی اسلامی، فرهنگ عاشورای حسینی و آرمان‌های انقلاب اسلامی و اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) و جامعه ایثارگران است. در قلمرو دوم نیز هنر مقاومت است. بخشی از این فعالیت‌ها را متعلق به خود رزمندگان و بخشی دیگر به هنرمندان حرفه‌ای اختصاص دارد که در عرصه‌ شعر، موسیقی، داستان کوتاه، رمان، سینما، نقاشی، مجسمه‌سازی، سرود، پوستر، و هنرهای نمایشی نظیر تئاتر صحنه و تئاتر خیابانی، کلیپ، خوشنویسی و ... آثاری آفریده‌اند. هنر اعتراضی یکی از شکل‌های هنری است که با بیان نظرات و ایده‌های خود، هنرمندان می‌توانند به جامعه کمک کنند تا به موضوعاتی مانند عدالت، آزادی، حقوق بشر و... توجه بیشتری داشته باشد و در نتیجه، بهبود شرایط جامعه را نیز به همراه داشته باشد.

*گردشگری جنگ از کی شکل گرفت و الان بهترین استفاده را از این نوع گردشگری چه کشورهایی و به خاطر کدام جنگ ها انجام می دهند؟
با مطالعه عمیق تر مناطق‌ جنگی‌، قبرستان‌های نظامی‌، یادبودها و سایر مکان‌های مرتبط‌ با جنگ‌ بیش‌ از هزار سال است‌ که‌ بازدیدکنندگانی‌ را به‌ خود جذب کرده است‌. جنگ‌ تحمیلی‌ رژیم‌ بعث‌ عراق علیه‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران، از جمله‌ جنگ‌هایی‌ است‌ که‌ در تاریخ‌، حماسه‌ها و رشادت های‌ آن ثبت‌ شده است‌ و برای‌ گردشگران، جذابیت‌های‌ خاص خود را دارد. امروزه ثابت‌ شده که‌ گردشگری واقعاً پدیده¬¬¬¬ای چندوجهی‌ و پیچیده می‌باشد که‌ دارای ابعادی است‌ که‌ یکی‌ از آنها گردشگری جنگ‌ است‌؛ گردشگری جنگ‌، فرصت‌ تجربه‌ گردشگری آموزشی‌، عاطفی‌ و احساسی‌ را به‌ دست‌ می‌دهد، بدین‌ شکل‌ که‌ پیام‌های مهمی‌ را در خصوص رویدادهای گذشته‌ منتقل‌ می‌کنند.

*گردشگری و دفاع مقدس در ایران از کی و چگونه دارای اهمیت شد؟ نمونه های موفق در این زمینه را نام می برید؟
به اعتقاد اینجانب دفاع مقدس در تاریخ ایران ریشه در تاریخ این خاک دارد ولی در این راستا، برای استمرار و تعمیق فرهنگ مقاومت و پایداری، سفر به مناطق جنگی در ایران پس از پایان جنگ تحمیلی ایران با عراق آغاز گشت. این نوع از گردشگری که در حیطه ی گردشگری فرهنگی قرار می گیرد که از شاخه‌های تخصصی و با اهمیت گردشگری است که با نشان دادن ویرانی‌های ناشی از جنگ علاوه بر بیدار کردن حس جنگ ستیزی و عواطف بشر دوستانه در گردشگران به حفظ تاریخ معنوی و حماسی یک کشور کمک می کند. در واقع بازدید از مناطق جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، تجربه جنگ‌های که در تاریخ و آثار حماسه‌ها و رشادت‌های توصیف شده است را زنده می کند که برای گردشگران جذابیت‌های خاص خود را دارد. این آثار در حال حاضر شاید تنها هدف گردشگری دفاع مقدس در قالب سفر کاروان راهیان نور باشند، اما این ظرفیت را دارد گردشگران بسیاری را نسبت به تاریخ دفاع از ایران در گذشته با روایت گری و گردشگری روائی و سایر اقدامات مانند آنچه در زمینه تندیس هایی چون آرش کمانگیر یا همین اتفاق اخیر در تهران با رونمایی از مجسمه شاپور دوم (آبان 1404) به خود جذب کند.
استان‌های خوزستان، ایلام، کرمانشاه و کردستان از جمله‌ استان های‌ درگیر در هشت‌ سال دفاع مقدس ایران و عراق بودند، به‌ همین‌ دلیل‌ مناطق‌ جنگی‌ و آثار زیادی‌ از رشادت‌های رزمندگان، ایثارگران و شهیدان در این‌ استانها به‌ یادگار مانده است‌. شلمچه‌، طلائیه‌، دهلاویه‌، هویزه، فتح‌ المبین‌، فکه‌، تنگه‌ چزابه‌، اروندکنار، پایگاه زید، پادگان دوکوهه‌، پادگان گلف‌، مسجد جامع‌ خرمشهر و شهر خرمشهر از جمله‌ مناطقی‌ هستند که‌ جاذبه‌های‌ بسیاری‌ در حوزه گردشگری‌ جنگ‌ در اختیار دارند.

*مهمترین زمینه های انتقال ارزش های دفاع مقدس به نسل های امروزی کدام ها هستند؟
بنده اعتقاد دارم فرهنگ‌ ایثار و شهادت نماد عظمت‌ و شکوه انقلاب اسلامی‌ و عامل‌ تحقق‌ انقلاب و پیروزی‌ دفاع مقدس و مهم‌ترین‌ علت‌ برجسته‌ عزت و اقتدار نظام به‌ شمار می‌رود. انقلاب اسلامی‌ زاییده فرهنگ‌ ایثار و شهادت، صداقت‌، استواری‌ و ایستادگی‌ است‌. اما عدم شناخت‌ صحیح‌ و کافی‌ نسل‌های‌ نوجوان و جوان و به عبارتی نسل «زد» و نسل «آلفا» از فرهنگ‌ ایثار و شهادت، هجوم فرهنگی‌ دشمنان و بیگانگان داخلی‌ و خارجی‌ به‌ عناصر اصلی‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ و ناتوانی‌ و ضعف‌ در آموزش نسل‌های‌ جدید در امور مختلف‌ دینی‌ و... از عوامل‌ بازدارنده ترویج‌ فرهنگ‌ ایثار و شهادت در سطح‌ جامعه‌ است‌.
اما به زعم اینجانب تعمیق فرهنگ دفاع مقدس علاوه بر حضور در یادمان های جنگ، نیازمند رویکردهای نوین و منسجمی است که بتواند همزمان با تغییرات اجتماعی و فناوری، این ارزش‌ها را به شیوه‌ای موثرتر و محتواسازی شده همراه با اصالت منتقل کند. استفاده از فناوری‌های جدید، همچون واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، اپلیکیشن‌های موبایلی و حتی شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند نقش کلیدی در تقویت تجربه‌های افراد و افزایش آگاهی آنان نسبت به اهمیت و مفاهیم دفاع مقدس داشته باشد. به ویژه، نسل جوان که بیشتر از دیگران در معرض تاثیرات رسانه‌های دیجیتال و محتوای تعاملی قرار دارند، از این ابزارها برای درک عمیق‌تری از مفاهیم ایثار و مقاومت بهره‌مند خواهند شد.

*مهمترین مشکلات و آسیب ها و تهدیدات تعمیق فرهنگ دفاع مقدس از طریق سفرهای راهیان نور کدام اند؟
اینجانب اعتقاد دارم اول عدم بهره گیری‌ از ابزارهای‌ نوین‌ تبلیغ‌، نخستین‌ مانع‌ گسترش فرهنگ‌ و ارزش‌های دفاع مقدس در جامعه‌ است‌. امروزه ضرورت جلب‌ بیشتر افکار عمومی‌ به‌ نفع‌ خود بر همه‌ آشکار است‌ و به‌ کارگیری‌ فناوری‌ پیشرفته‌ ارتباطی‌ و استفاده از دستاوردهای‌ علمی‌ و دانش‌های‌ اجتماعی‌ و روانی‌ که‌ به‌ امر تبلیغات اهمیت‌ ویژه¬ای‌ بخشیده اند از عوامل‌ موفقیت‌ در نهادینه‌ کردن ارزشها محسوب می‌شوند دریان کور کارشناس تبلیغات معتقد است‌ که‌ در هر امر تبلیغی‌ موارد زیر مورد توجه‌ قرار می‌گیرد.

* راهبردهای مهم تعمیق فرهنگ دفاع مقدس از طریق سفرهای راهیان نور چیست؟
راهکارهای کاربردی انتقال آموزه ‌های فرهنگی دفاع مقدس و تعمیق فرهنگ دفاع مقدس در اردوهای راهیان نور با تغییر نگرشی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس مانند جهانی کردن فرهنگ دفاع مقدس و افزایش بصیرت و تغییر بعد رفتاری انتقال آموزه‌های فرهنگی در مواجهه با جنگ نرم دشمن، تغییر بعد ساختاری انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس و تعمیق فرهنگ دفاع مقدس است.

*انگیزه ها و نیازهای مردم در گردشگری دفاع مقدس کدامند؟
به اعتقاد بنده اعزام افراد در قالب کاروان‌های راهیان نور یا سفر خانوادگی برای بازدید از مناطق عملیاتی دفاع مقدس توجه به بعد روایت گری و داستان سرائی و باززنده سازی ارزش‌های والای دفاع مقدس و بازخوانی زندگی و رشادت‌های شهیدان همگی در به تصویر کشیدن آن و همچنین در ایجاد انگیزه ی سفر به چنین مکان هایی، سهم دارند.

*مهمترین نیازهای مردم درگردشگری دفاع مقدس کدامند؟
باید به شناسایی، اولویت بندی و تعیین عوامل موثر بر انگیزه‌ ها و نیازهای گردشگری دفاع مقدس پرداخت. تجارب این سال ها بیانگر گویه‌های متعددی به عنوان نیاز مطرح بوده و در عین حال قابلیت تعمیم به جامعه را به کلیه نیازهای مردم را دارد. لذا باید نیازهای مردم در این زمینه اولویت بندی گردد.

*عوامل زمینه ای موثر بر نیازهای گردشگری دفاع مقدس کدامند؟
به نظر بنده نیازهای مردم به ویژه جوانان امروزی به همین انگیزه ها از جمله مولفه‌های انگیزشی در گردشگری جنگ و یادمان‌های دفاع مقدس شامل مولفه‌های سیاسی هم¬گرایی و وحدت ملی(آنچه در جنگ 12 روزه دیدیم)، تقویت روحیه ایثار، رشادت و دفاع ملی پیوند و پیمان با آرمان‌های جان باختگان درکنار گذران اوقات فراغت مرتبط است.

*مهم ترین آموزه مقاومت برای فضاهای دانشگاهی و دانشجویی چیست؟
به اعتقاد من برای دانشجویان گردشگری جنگ و بازدید از یادمان‌های دفاع مقدس، با تکیه بر غنی سازی تجربه‌های شخصی و آگاهی بخشی از طریق تفسیر بخشی، سطح بالاتری از فهم و احترام را برای مناطق جنگ زده و در نهایت فرهنگ حاکم بر یک دانشگاه کشور به ارمغان می آورد. این مهم، از طریق گردشگران به مناطق جنگ زده که سفیران غیررسمی یک فرهنگ و یک کشور محسوب می شوند، صورت خواهد گرفت. برای این امر ضرورت توجه به مؤلفه‌های فردی و شخصی فرهنگ ایثار و شهادت از اهمیت بالایی برای دانشجویان برخوردار است. اردوهای راهیان نور به دانشجویان کمک می‌کند تا جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی دفاع مقدس را بهتر درک کنند. این درک شامل همبستگی اجتماعی، ایثار اجتماعی، و نقش دشمنان بین‌المللی در شکل‌گیری جنگ و تحریم‌ها علیه ایران است.

*با وجود اتفاقات جبهه مقاومت و همچنین جهت اصلاح سبک زندگی، پرداختن به هنر مقاومت و پایداری در ابعاد مختلف و همچنین توجه ویژه به گردشگری جنگ تا چه اندازه مهم و ضروری است؟
این بخش خیلی اهمیت دارد و البته باید با دیدگاهی متفاوت¬تر به آن نگاه کرد. شناخت وضعیت و موقعیت کنونی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس و تعمیق فرهنگ دفاع مقدس در اردوهای راهیان نور به نسل آینده با تمام شیوه های سنتی و مدرن انتقال بیانگر واقعیات نقاط قوت و فرصت‌هایی بالفعل و بالقوه ای که در این حوزه می باشد که می تواند در همه ابعاد سبک زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. براساس آنچه درسال 1404 اتفاق افتاد، می توان گفت که جمهوری اسلامی ایران در موقعیت و اقدام راهبردی ویژه ای قرار گرفته است که اهمیت هنر مقاومت و پایداری را برای آینده بیش از پیش یک ضرورت تلقی کرده است.

*جلوه های مقاومت و پایداری را در کدامیک از شهرهای ایران بیشتر می توان دید؟ شواهد شما برای این معرفی، چه چیزهایی هستند؟
به اعتقاد اینجانب بیشتر شهرهای ایران که با اهدا شهدا و فداکاری ایثارگران روبرو بوده این جلوه ها به چشم می خورد و شهرهای مشهد و اصفهان و نجف آباد و کرمان و یزد پیشرو بودند و بیشتر شهرهای درگیر جنگ در مناطق جنوبی و غربی و اخیرا شهرهایی که مورد تجاوز رژیم صهیونیسم قرار گرفتند که همیشه این جلوه¬ها مشهود و جاری است.

*در زادگاه شما، چه تلاش هایی برای حفظ فرهنگ و روحیه مقاومت و خلق هنر مقاومت و همچنین به طور مشخص گردشگری جنگ انجام می شود؟
در استانی مانند اصفهان که محدوده زندگی اینجانب بوده و در دوران دفاع مقدس 23 هزار و 500 شهید، 50 هزار نفر جانباز، سه هزار و 500 آزاده و یک‌هزار مفقودالاثر تقدیم انقلاب اسلامی کرده بعد از اتمام جنگ صدها اقدام آموزشی تربیتی، فرهنگی و مذهبی دینی و از جمله گردشگری انجام شده است.

*شناخت شهدا و کار برای شهدا با دیگر شناخت ها و کارها چه تفاوتی دارد؟
مسلماً اولین و واضح ترین فایده و اثر و برکت شناخت شهدا فراهم شدن زمینه برای پیروی از راه و مرام و تحقق بخشیدن به آرمان الهی و مقدس آن¬ها است که با سایر فعالیت ها متفاوت است. اولین و مهم ترین گام در پیروی از شهدا شناخت درست راه و هدف آن¬ها و آگاهی درست از آرمان ها و اهداف مقدسی است که جان پاک خود را فدای تحقق آن کرده اند. پیروی از شهدای والا مقام به معنای متصف شدن به صفات عالی و اخلاق انسانی آن¬ها وگام گذاشتن در راه نورانی آن¬ها و تلاش و کوشش برای تحقق آرمان ها و اهداف نورانی آن¬ها است که در راس این اهداف الهی دفاع از دین خدا و پاس¬داشت ارزش های دینی است و باید با دقت و مطالعه و کوشش زمینه و بستر این حرکت را فراهم نمود . یک معلم و همیشه دانشجوی خوب و دین مدار و متعهدی در شرایط فعلی درس دادن به منظور تقویت بنیه علمی کشور اسلامی و کسب عزت و اقتدار علمی و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی برای میهن اسلامی همراه با حفظ تقوا و نورانیت دل یکی از مصادیق مهم در راه شهدا است .

*شما شهید بهروز مرادی را چقدر می شناختید؟ این جایزه در شناخت شما از شهید بهروز مرادی چه تاثیری داشت؟ چه بعدی از شخصیت این شهید برای شما بیشتر اهمیت دارد؟ اصولا اختصاص جشنواره ای به نام این شهید و دیگر شهدا را چگونه ارزیابی می کنید؟
قبلاً از رشادت های ایشان شنیده بودم و مسلماً با نگارش مقاله تخصصی مورد ایشان و حضور میدانی در مناطق جنگی در شناخت بیشتری از رزمندگان مقاومت ایران پیدا کردم و به همه رزمندگان مقاومت مدیونم. مشروح ویژگی های ایشان را در مقاله خودم و همکاران در همین جایزه ذکر کرده ام.

*جایزه شهید بهروز مرادی و جوایز از این دست تا چه اندازه می تواند به ایجاد یک جریان هنری و علمی کمک کند؟ مهم ترین آسیب های پیش روی این جایزه چه می تواند باشد؟
به نظر بنده این گونه جشنواره ها می تواند از لحاظ ساختاری و نهادی (رویکرد حکمروایی شایسته و مطلوب) گردشگری دفاع مقدس و راهیان نور، متوقف ساختن حاکمیت نگرش دیوان سالارانه ،کلیشه ای و مناسبت زده در نهادها و ارگان‌های متولی انتقال آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به نسل های امروزی و حفظ ارزش‏ها و فرهنگ دفاع مقدس(فرهنگ مقاومت) برای نسل های جوان و امروزی مناسب باشد.

متن کامل این گفتگو را می توانید در نشانی زیر در وبگاه جایزه شهید بهروز مرادی بخوانید:
http://mbprize.aui.ac.ir/post.aspx?id=493

شهید مرادی نماد ایثار و مسئولیت‌پذیری است
مهرشاد قنبری حسین آبادی، متولد 1378 اصفهان، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی دانشگاه هنر اصفهان و پژوهشگر حوزه برنامه‌ریزی توسعه گردشگری است. وی از جمله برگزیدگان بخش پژوهشی جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی است. در این گفتگو به مفهوم مقاومت به معنای ایستادگی در برابر فشارها برای حفظ هویت و ارزش‌های ملی و فردی، هنر مقاومت: به عنوان ابزاری برای ترویج صلح، حقوق بشر و عدالت اجتماعی و گردشگری دفاع مقدس پرداخته می شود. پاسخ‌های قنبری حسین آبادی را با هم می خوانیم:

*تعریف شما از مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چیست؟
مقاومت به معنای ایستادگی در برابر فشارها، تهدیدها، و موانع است، به ویژه زمانی که برای حفظ استقلال، آزادی و هویت فردی یا ملی است. پایداری نیز به توانایی ادامه این مسیر در برابر چالش‌ها و تغییرات اشاره دارد. هنر مقاومت و پایداری، نوعی از هنر است که در راستای مبارزه برای حقوق، آزادی‌ها و حفظ ارزش‌ها خلق می‌شود و معمولاً با مفاهیم اخلاقی، اجتماعی و ملی ارتباط دارد و پیامی برای حفظ امید و انگیزه ارائه می‌دهد.

* در بین اندیشمندان، کدام یک به مقوله مقاومت و پایداری توجه کرده اند؟ در بین آنها، کسی در مقام تفسیر و تحلیل و یا تحریف و انحراف هنر مقاومت و پایداری هم بوده است؟
اندیشمندانی مانند گاندی و نلسون ماندلا به مقاومت و پایداری پرداخته‌اند. از منظر هنر، آثار هنرمندانی چون پابلو نرودا و ژان پل سارتر، همچنین نویسندگان و فیلمسازان مختلف، به تفسیر و گاهی تحریف مفهوم مقاومت پرداخته‌اند. برخی از آن‌ها در تلاش برای بازتاب تاریخی مقاومت بوده‌اند، اما در بعضی موارد، دستکاری یا تغییر روایت‌ها برای منافع خاص صورت گرفته است.

* مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چه نقشی در گسترش صلح، حفظ محیط زیست، تلاش برای زندگی بهتر، پاسداشت حقوق شهروندی، گسترش دموکراسی، رعایت حقوق اقلیت ها و پاسداری از آزادی های فردی زنان می تواند ایفا کند؟
هنر مقاومت می‌تواند به عنوان ابزاری برای بیدار کردن وجدان عمومی، ترویج مفاهیم انسانی مانند صلح، حقوق بشر، و دموکراسی عمل کند. این هنر می‌تواند در حفظ محیط زیست و ترویج سبک زندگی پایدار، همچنین گسترش عدالت اجتماعی و حقوق اقلیت‌ها نقش اساسی ایفا کند.

*تفاوت بین هنر مقاومت با هنر مبارزه و اعتراض در چیست؟
هنر مقاومت بیشتر بر حفظ و تثبیت ارزش‌ها و اصول انسانی متمرکز است، در حالی که هنر مبارزه و اعتراض بیشتر به برچیدن نهادها و ساختارهای ناعادلانه و فاسد اشاره دارد. هنر مقاومت معمولاً به دنبال بازسازی هویت و تقویت روحیه انسان‌هاست.



*سهم زنان در مقاومت و پایداری و همچنین در هنر و ادبیات مقاومت و پایداری چه اندازه است؟ سهم آنان در این هنر با سهم آنان در خود مقاومت، همخوان است؟
زنان در بسیاری از جبهه‌های مقاومت نقش‌های مؤثری ایفا کرده‌اند، اما سهم آن‌ها در هنر و ادبیات مقاومت ممکن است کمتر از مردان نمایان شده باشد. باوجود این، زنان در خلق آثار هنری و ادبیات مقاومت با رویکردهای خاص خود مشارکت داشته‌اند که گاهی با هویت و تجربیات ویژه آن‌ها در جبهه‌های جنگ یا مبارزات اجتماعی پیوند دارد.

*گردشگری جنگ از کی شکل گرفت و الان بهترین استفاده را از این نوع گردشگری چه کشورهایی و به خاطر کدام جنگ ها انجام می دهند؟
این نوع گردشگری از نیمه دوم قرن بیستم توسعه یافت. کشورهایی مانند فرانسه (جنگ جهانی)، ویتنام، آلمان، و حتی ایران به عنوان مقاصد گردشگری جنگ شناخته می‌شوند، که به تاریخ جنگ‌های بزرگ پرداخته‌اند.

*گردگشگری و دفاع مقدس در ایران از کی و چگونه دارای اهمیت شد؟ نمونه های موفق در این زمینه را نام می برید؟
گردشگری دفاع مقدس در ایران از اوایل دهه 80 شمسی و با شکل‌گیری سفرهای راهیان نور اهمیت بیشتری یافت. این گردشگری، به ویژه در مناطق جنگی جنوب ایران مانند اهواز، خرمشهر و شلمچه مورد توجه قرار گرفت.

* مهمترین زمینه های انتقال ارزش های دفاع مقدس به نسل های امروزی کدام ها هستند؟
مدارس، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، و سفرهای راهیان نور مهم‌ترین ابزارهای انتقال این ارزش‌ها هستند. همچنین استفاده از هنر، ادبیات، و مستندات جنگ می‌تواند به فهم بهتر نسل‌های جدید از دوران دفاع مقدس کمک کند.



*مهمترین مشکلات و آسیب ها و تهدیدات تعمیق فرهنگ دفاع مقدس از طریق سفرهای راهیان نور کدام اند؟
یکی از مشکلات مهم، فاصله‌گرفتن نسل‌های جدید از تجربیات واقعی جنگ است. همچنین، سوءاستفاده‌های سیاسی یا تبلیغاتی از این فرهنگ و عدم توجه به جنبه‌های انسانی و فرهنگی دفاع مقدس می‌تواند تهدیدی برای تعمیق این فرهنگ باشد.

* راهبردهای مهم تعمیق فرهنگ دفاع مقدس از طریق سفرهای راهیان نور چیست؟
استفاده از فناوری‌های نوین برای روایتگری، تولید محتوای هنری و ادبی جذاب، و آموزش اصولی در مدارس و دانشگاه‌ها و توجه به آموزش‌های شفاف و واقعی درباره جنگ، استفاده از تکنولوژی برای شبیه‌سازی تجربیات جنگی، و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها می‌تواند به تعمیق این فرهنگ کمک کند.

*انگیزه ها و نیازهای مردم در گردشگری دفاع مقدس کدامند؟
بسیاری از گردشگران به‌دنبال درک بهتر تاریخ و تجربیات جنگی هستند. نیاز به احترام به شهدای جنگ، جلب احساسات ملی، آگاهی از چالش‌ها و دستاوردهای دوران دفاع مقدس و تقویت روحیه ملی از انگیزه‌های اصلی است.

*مهمترین نیازهای مردم درگردشگری دفاع مقدس کدامند؟
نیاز به تسهیلات بهتر برای گردشگران، آموزش تاریخ جنگ به‌صورت دقیق و قابل فهم، ایجاد زیرساخت‌های مناسب، حفظ مناطق جنگی به‌عنوان میراث فرهنگی، افزایش کیفیت روایتگری و برنامه‌ریزی برای نسل جوان از نیازهای اساسی هستند.

*عوامل زمینه ای موثر بر نیازهای گردشگری دفاع مقدس کدامند؟
عواملی مانند آموزش‌های تاریخی، توسعه زیرساخت‌ها، و حمایت از پژوهش‌های تاریخی می‌توانند بر نیازهای گردشگری دفاع مقدس تأثیرگذار باشند.



*مهم ترین آموزه مقاومت برای فضاهای دانشگاهی و دانشجویی چیست؟
در فضاهای دانشگاهی، تأکید بر فرهنگ ایثار، مقاومت، و پایداری می‌تواند به تربیت نسلی با فهم عمیق‌تر از ارزش‌های اجتماعی و انسانی کمک کند.

* با وجود اتفاقات جبهه مقاومت و همچنین جهت اصلاح سبک زندگی، پرداختن به هنر مقاومت و پایداری در ابعاد مختلف و همچنین توجه ویژه به گردشگری جنگ تا چه اندازه مهم و ضروری است؟
هنر مقاومت می‌تواند باعث بازنگری در سبک زندگی انسان‌ها، ترویج مسائلی چون عدالت اجتماعی، حقوق بشر، و احترام به آزادی‌ها شود و برای اصلاح زندگی اجتماعی اهمیت دارد.

*جلوه های مقاومت و پایداری را در کدامیک از شهرهای ایران بیشتر می توان دید؟ شواهد شما برای این معرفی، چه چیزهایی هستند؟
شهرهایی مانند خرمشهر، آبادان، و شلمچه بیشترین جلوه‌های مقاومت و پایداری را در خود جای داده‌اند. این شهرها به‌عنوان نمادهای مقاومت و ایثار شناخته می‌شوند. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که در سراسر ایران عزیز می‌توان جلوه‌هایی از مقاومت و پایداری را یافت؛ زیرا مردم این خاک همیشه ثابت کرده‌اند که در مقابل ظلم ظالم از خود مقاومت نشان می‌دهند.

*در زادگاه شما، چه تلاش هایی برای حفظ فرهنگ و روحیه مقاومت و خلق هنر مقاومت و همچنین به طور مشخص گردشگری جنگ انجام می شود؟
در شهر اصفهان که زادگاهم است، این تلاش‌ها شامل برگزاری نمایشگاه‌ها، حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی، و ایجاد مراکز فرهنگی برای حفظ و معرفی تاریخ مقاومت بوده‌است؛ که از جمله آن می‌توان به موزه دفاع مقدس، جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی، و ... اشاره کرد.

*شناخت شهدا و کار برای شهدا با دیگر شناخت ها و کارها چه تفاوتی دارد؟

شناخت شهدا نه تنها از جنبه تاریخی، بلکه از لحاظ روحی و معنوی اهمیت دارد و باید با احترام و قدردانی بیشتری همراه باشد؛ زیرا که شناخت شهدا بر روحیه ایثار و تعهد تمرکز دارد.

*شما شهید بهروز مرادی را چقدر می شناختید؟ این جایزه در شناخت شما از شهید بهروز مرادی چه تاثیری داشت؟ چه بعدی از شخصیت این شهید برای شما بیشتر اهمیت دارد؟ اصولا اختصاص جشنواره ای به نام این شهید و دیگر شهدا را چگونه ارزیابی می کنید؟
تا پیش از این رویداد هیچ شناختی از این شهید بزرگوار نداشتم و اولین بار در پوستر رویداد نام این بزرگوار به چشمم خورد و کنجکاوی اینکه تنها شهید دانشگاه هنر اصفهان است، باعث شد به دنبال مطالعه و پژوهش در زندگینامه ایشان بروم و با شنیدن تجربیات و خاطراتی که دوستان و آشنایان ایشان تعریف کردند، علاقه‌مند به شخصیت و هنر و نبوغ آن شهید والامقام شدم. شهید مرادی یک شخصیت بارز در دفاع مقدس است که با فداکاری‌هایش به‌عنوان یک نماد از ایثار و مقاومت شناخته می‌شود. شهید مرادی نماد ایثار و مسئولیت‌پذیری است. جشنواره‌های مرتبط می‌توانند الهام‌بخش نسل‌های جوان و جریان‌ساز در هنر و علوم باشند.
* جایزه شهید بهروز مرادی و جوایز از این دست تا چه اندازه می تواند به ایجاد یک جریان هنری و علمی کمک کند؟ مهم ترین آسیب های پیش روی این جایزه چه می تواند باشد؟
این جوایز می‌توانند الهام‌بخش و مشوق خلق آثار خلاقانه باشند. اما باید به دور از سیاست‌زدگی و با تمرکز بر ارزش‌های اصیل عمل کنند.
متن کامل این گفتگو را می توانید در نشانی زیر در وبگاه جایزه شهید بهروز مرادی بخوانید:
http://mbprize.aui.ac.ir/post.aspx?id=491