همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، ماه مقاومت و ایستادگی، ماه صبر و روزه، ماه قرآن و مناجات، مادر شهید حاج علی قوچانی در دبیرخانه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی حاضر شدند و بنر جایزه شهید بهروز مرادی را امضاء کردند. همچنین دبیرخانه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی در ادامه گفتگوهای خود با خانم های فلور بنده خدا و دکتر مائده السادت قوام نیا هم گفتوهایی داشت و پاسخ های آن را در وبگاه خود منتشر کرد.
همبستگی ملی، رکن اساسی مقاومت
فلور بنده خدا، مدرس گروه عکاسی دانشگاه هنر اصفهان دیگر پاسخگوی پرسش های دبیرخانه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی بودند. او ضمن تفکیک و تعیین نسبت بین هنر مقاومت و مبارزه، به تابلوی جاودانه شهید بهروز مرادی اشاره کردند و آن را نشان همبستگی یک ملت دانستند. اثری که هر بار به آن رجوع می شود این معنا زنده می شود. وی در این گفتگو از عکاس دیگر جنگ، شهید سعید جانبزرگی هم یاد می کند.
این مدرس عکاسی در پاسخ به این پرسش که تفاوت هنر مقاومت و هنر مبارزه در چیست؟ گفت: «پایداری و مقاومت در ذات خود شامل مبارزه هم هست و در واقع کنش های مرحله بعدی مبارزه را شکل می دهد، هنر پایداری و مقاومت هم رویکردی همساز با همین مقوله دارد. مقاومت، طریق است، مسیر است، ولی مبارزه هدف است، مقصد است. کسی که مقاومت می کند به دنبال رفتن است و کسی که مبارزه می کند به دنبال رسیدن. در واقع مقاومت از دل مبارزه سر بر می آورد. با اتمام هرمرحله از مبارزه، مقاومت و پایداری برای حفظ دستاوردهای آن آغاز می شود. به همین ترتیب هنر مقاومت روایتگری بیشتری دارد و همچنین بیشتر به کنشگران مقاومت و به تبع آن، مبارزه می پردازد که همین توجه به کنشگران هر رویداد از مهمترین مباحث مطرح در هنرامروز است. هنر مبارزه، با نقشی که در برانگیختن شور و ایجاد هیجان دارد، بیشتر حول شعار شکل می گیرد و معمولا با سپری شدن زمان از موضوعیت می افتد. چنانچه به عنوان مثال در طول مبارزات ارتش های آزادیبخش در مناطق مختلف جهان، آثاری شکل گرفته که در زمان پیدایش حائز معانی قدرتمند و تاثیرگذار در رابطه با اهداف مبارزین و تشریح وضعیت دو طرف مخاصمه بوده ولی در زمان حاضر که موضوعیت خود را از دست داده، در رابطه با زمان خودش و وقایع آن دوره و به عنوان سند قابل بررسی است. در واقع با گذشت زمان، وجه استنادی آثار مربوط به هنر مبارزه بر وجه موضوعیت و زیبایی شناختی آن برتری می یابد. در حالی که نقش هنر مقاومت، حفظ و صیانت از دستاوردهای معنایی حاصل از نتایج مبارزه است و قرار است این نتایج را به شکل قدر مطلق و در طول زمان به همگان یادآوری نماید. اساسا وجوه مختلف هنر مقاومت، در طول زمان هم وزن بوده و قادر هستند تا ارزش های زمان پیدایش خود را حفظ کنند. برای بیان بهتر از مضمون جمله ای از کریستین منتقد سینما وام می گیرم هر چند که مربوط به مورد دیگری است؛ می توان گفت : هنر مبارزه در طول زمان می گوید، من بودم، هنر مقاومت می گوید من هستم».
خانم بنده خدا در پاسخ به این پرسش که شما شهید بهروز مرادی را تا چه اندازه می شناسید و چه بعدی از شخصیت ایشان برای شما حائز اهمیت است؟ گفت:«برداشت من در مورد آثار شهید بهروزمرادی هم پیرو همین مطالب است. آثاری که تحت وجه رزمندگی ایشان شکل گرفته مربوط به بازه زمانی خاصی است که در زمان خود معنا می شود و در ادامه به عنوان اسناد قابل رجوع از جنگ مطرح است ولی جمله معروف ایشان که در ورودی خرمشهر نگاشته شده، ارجاع مشخصی به همبستگی یک ملت داردکه رکن اساسی پایداری و مقاومت است و به عنوان یک اثر هنری در طول زمان این رابطه معنایی را حفظ کرده و خواهد کرد. هر بار که این اثر دیده شود و جمله مذکور خوانده شود، همان معنا دوباره زنده شده و جان می گیرد. در واقع بار معنایی این اثر همواره در زمان حال جاری است هر چند که برای فهم آن به وقایع گذشته رجوع می کنیم».
جهت مطالعه کامل این گفتگو می توانید به نشانی زیر مراجعه کنید:
http://mbprize.aui.ac.ir/post.aspx?id=459
هنر مقاومت یعنی ایستادگی در مقابل سلطه گر
دکتر مائده السادات قوام نیا، عضر هیات علمی گروه دروس عمومی نیز پاسخ پرسش های دبیرخانه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی را دادند. وی در این گفتگو درباره مقاومت، هنر مقاومت و همچنین سهم و جایگاه زنان در مقاومت سخن گفته است. وی در پاسخ به این پرسش که وقتی مقاومت و پایداری را می شنوید، چه چیزی نخستین بار در ذهن شما شکل می گیرد؟ گفت:«رشادت شهدای 8 سال دفاع مقدس و فداکاری و ایستادگی مدافعین حرم، استقامت مردم غزه، حرکت مقاومت عراق در اخراج آمرکایی ها از خاک کشورشان».
در حالی که قوام نیا در تعریف از هنر مقاومت و پایداری، آن را «توانایی به تصویر کشیدن ایستادگی و فداکاری و از خود گذشتگی» دانسته است در پاسخ به ادامه پرسش ها و این که وقتی سخن از اضافه ای مانند مقاومت و پایداری با هنر می کنیم، نگاه ما تنها به مضمون و محتواست یا فرم هم در این نگاه دخیل می شود؟ گفت: «در اروپا یک زمانی فلاسفه بر سر این موضوع بحث می کردند که هنر برای هنر است و یا هنر برای به تصویر کشیدن اخلاقیات و انسانیت و آزادی. طبق نظر سارت انسان موجودی است که برای آزادی و اعتقاداتش باید بجنگد. و اینکه هنرمند فقط نباید در حرفه خودش غرق بشود. به عنوان مثال موسیقیدان در موسیفی خود و نقاش در فضایی که نقاشی می کشد. زمانی که کسی به اعتقادات خود وفادار است، باید در مقابل ظلم، ایستادگی و مقاومت کند. وقتی ما معتقد به مبارزه با استکبار جهانی هستیم، این موضوع در هنر تجلی پیدا می کند».
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه هنر یک زبان است که می تواند با مردم جهان با هر ملیت و مذهبی ارتباط برقرار کند. به واسطه هنر می توان مفاهیم گسترده ای همچون محیط زیست و حقوق بشر را در آن به تصویر کشید، در پاسخ به این پرسش که تفاوت بین هنر مقاومت با هنر مبارزه در چیست؟ این هنر چه نسبتی با هنر اعتراض دارد؟ گفت:«هنر مقاومت با مفاهیم دفاع، ایستادگی، و معنویت در هم تنیده و نمایشگر هویت و استقامت مردم یک سرزمین در برابر استبداد است. هنر مقاومت یعنی ایستادگی در مقابل سلطه گر. رشادت هایی که شهدا در راه نجات مملکت انجام دادند نیاز است در هنر متجلی شود و به نسل های بعد منتقل شود. حمید سبزواری و شهریار اشعار ماندگاری در این زمینه منتشر کرده اند».
خانم قوام نیا درباره سهم زنان در مقاومت و پایداری و همچنین در هنر و ادبیات مقاومت و پایداری نیز گفت:«زنان نقش مهمی در زنده نگه داشتن مقاومت دارند، همانطور که شاهد آن هستیم که زنان و کودکان در فجایع غزه و فلسطین مقاومت و ایستادگی می کنند. در زمان جنگ، زنان پشت جبهه خدمت می کنند. به نقل از یک نویسنده: صدام حسین جنگ را به زنان ایرانی باخت. چرا که مادران این سرزمین مانع رفتن فرزندانشان به جبهه و جنگ نشدند. لذا نقش بانوان ایرانی در پیروزی رزمندگان ما در جبهه و جنگ پررنگ است».
